Hỉ nộ ái ố là gì mà con người cần phải biết cách kiểm soát

Tốt với người ta cả đời, xấu với người ta một giây, tự sinh oán giận. Đây chẳng phải là một điều gì quá cao siêu, nó chỉ đơn giản là đã làm con người ai cũng có hỉ, nộ, ái, ố. Muốn biết hỉ nộ ái ố là gì hãy cùng VOH tìm hiểu trong bài viết sau đây.

Hỉ nộ ái ố là gì?

Hỉ, nộ, ái, ố là những từ ngữ dùng để chỉ những trạng thái cảm xúc của con người. Những cung bậc cảm xúc mà bất kỳ ai cũng từng trải qua. Trong tiếng Hán hầu như không có cụm “hỉ nộ ái ố” nhưng cụm từ này lại khá phổ biến trong tiếng Việt, trong đó:

• Hỉ: nghĩa là hoan hỷ, hân hoan
• Nộ: nghĩa là bực tức, tức giận, phẫn nộ
• Ái: nghĩa là thương yêu, yêu mến, thương, yêu
• Ố: nghĩa là ghét, căm ghét

"Hỉ, nộ, ái, ố" là những trạng thái cảm xúc của con người - Ảnh: Internet

Theo các ghi chép, câu “hỉ, nộ, ái ố” có thể có nguồn gốc từ “Thất tình lục dục”. Trong sách Tam Tự Kinh viết rằng: “Viết hỉ nộ, viết ai cụ/ Ái ố dục, thất tình cụ”. Nghĩa là: Rằng mừng giận, với thương sợ/ Yêu ghét muốn, đủ thất tình.

Mừng (vui), giận, buồn (thương), sợ, thích, ghét và muốn chính là 7 loại cảm xúc cơ bản của mỗi người, gọi là “thất tình”. Về sau, người ta ghép 2 trạng thái tình cảm ở đầu mỗi câu là “Hỉ, nộ, ái, ố” để ngụ ý chung cho “thất tình”.

Ý nghĩa hỉ nộ ái ố trong Phật Giáo

Theo giáo lý Phật giáo, “thất tình lục dục” là 7 trạng thái thường gặp của con người. Trong đó “hỉ, nộ, ái, ố” chính là vui mừng, giận dữ, yêu mến và ghét bỏ.

Đạo Phật diễn giải ý nghĩa hỉ, nộ, ái, ố như sau:

• Hỉ: Việc vui mừng, hân hoan thể hiện quá rõ ra bên ngoài qua từng ánh mắt, nụ cười, nét mặt, lời nói, hành động
• Nộ: Sự tức giận, cơn thịnh nộ xuất hiện khi mọi chuyện không diễn ra theo ý của mình. Sự bất mãn theo hướng tiêu cực, có phần vô lý khiến ta có những hành động, lời nói thiếu kiểm soát, dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
• Ái: Cảm giác yêu thương, thích một người hoặc hoặc một điều gì đó. Sự yêu thích quá mức tới độ si mê, bất chấp.
• Ố: Đó là cảm giác chán ghét, khó chịu, ghét bỏ của một người dành cho một người khác. Sự chán ghét này thường xuất phát từ cái “ta”, mang ý niệm vị kỷ.

Đạo Phật cho rằng những cảm xúc này có tác động rất lớn đến suy nghĩ và hành vi của mỗi người, nếu không được kiểm soát sẽ gây ra rất nhiều những đau khổ và phiền muộn trong cuộc sống về sau.

Đã làm con người, có nghĩa là nhân chi sơ đã có hỉ, nộ, ái, ố. Tùy từng người, từng hoàn cảnh trưởng thành, từng hoàn cảnh giáo dục, môi trường phát triển mà hỉ, nộ, ái, ố bên trong mỗi người đi theo những hướng khác nhau, tốt hoặc xấu.

Do đó, Phật giáo thường nhắc đến hỉ, nộ, ái, ố như một cách nhắc nhở mỗi người phải biết cân bằng cảm xúc chính mình để hướng tới cuộc sống tích cực, an lạc hơn.

Hỷ nộ ái ố tiếng Trung là gì?

Trong tiếng Trung, không có câu “hỉ nộ ái ố”, thay vào đó họ sử dụng “hỉ nộ ai lạc” (喜怒哀樂). “Hỷ nộ ai lạc” cũng được dùng để chỉ những trạng thái tâm lý của con người mà bất kỳ ai cũng từng trải qua. Theo ý nghĩa từ Hán Việt, “hỉ nộ ai lạc” được giải thích như sau:

• Hỉ (喜): Hoan hỉ, hân hoan
• Nộ (怒): Phẫn nộ, bực tức
• Ai (哀): Bi ai, đau xót
• Lạc (樂): Vui vẻ

Thành ngữ tiếng Trung thường dùng câu "Hỉ nộ ai lạc" để chỉ cảm xúc con người - Ảnh: Internet

“Hỉ nộ ai lạc” được xếp vào danh sách những câu thành ngữ tiếng Trung. Câu nói được bắt nguồn từ câu: “Hỉ nộ ai lạc chi vị phát, vị chi trung, phát nhi giai trung tiết vị chi hòa”. Có nghĩa là: Nếu các tâm hỉ - nộ - ai - lạc không phát ra, thì đó gọi là Trung, nếu phát ra mà giữ được ở mức vừa phải thì đó gọi là Hòa.

Xem thêm:
Ích kỷ là gì? Đừng yêu nếu bạn là một kẻ ích kỷ
Lý trí là gì và biểu hiện của người lý trí
Vô tâm là gì mà chúng ta càng lúc càng xa cách nhau?

Những ảnh hưởng khi hỉ nộ ái ố vượt quá tầm kiểm soát

Cuộc sống luôn biến đổi, đời người không thể tránh khỏi được những thăng trầm, “hỉ, nộ, ái, ố” là những cảm xúc mà con người phải trải qua ở chốn nhân sinh.

Những cảm xúc yêu thích, vui mừng xuất hiện nhiều là một tín hiệu cho thấy cuộc sống của bạn đang gặp nhiều niềm vui, may mắn. Thế nhưng, bất kỳ cái gì “quá” cũng điều không tốt.

Khi bạn vui mừng, bạn thể hiện niềm vui một cách thái quá sẽ khiến người khác có cái nhìn không mấy thiện cảm về bạn. Vì thế, bạn cần biết tiết chế cảm xúc, thể hiện một cách vừa đủ để sự vui mừng của bạn không khiến người khác phải khó chịu.

Bản chất của “nộ” chính là sự tức giận khi mọi thứ không theo ý mình. Thế nhưng, nếu bạn không thể kiểm soát được cơn thịnh nộ trong lòng, nó sẽ “châm ngòi” cho các mâu thuẫn, xung đột, dẫn đến những hành động mất kiểm soát.

Việc yêu thích một ai đó không phải là một điều xấu xa, tuy nhiên, nếu yêu thích tới mức cuồng si, mê đắm thì lại là khởi nguồn của những ý nghĩ, hành động sai trái để có được sự hồi đáp về mặt tình cảm của người đó.

Còn “ố” vốn là một loại cảm xúc do chính bạn tạo ra. Nếu cứ sống trong sự chán ghét, thù hận thì cuộc sống chẳng còn gì là vui vẻ. Bởi lòng chán ghét sẽ sinh ra sân si, đầu độc tâm hồn của bạn.

Làm sao có thể kiểm soát hỉ nộ ái ố?

Kiểm soát được những cảm xúc hỉ, nộ, ái ố bên trong sẽ giúp chúng ta có được một cuộc sống bình thản, an nhiên, vui vẻ hơn rất nhiều. Để làm được điều này chúng ta cần:

Không quá quan tâm đến tiểu tiết

Hãy học cách sống bao dung, hạn chế việc phàn nàn hay chê trách người. Tập nhìn mọi thứ một cách tổng quan và bỏ qua những điều tiểu tiết nhỏ nhặt trong cuộc sống.

Sống độ lượng, khoan dung sẽ giúp bạn bớt đi những phiền não không đáng. Có nhiều thời gian để yêu thương bản thân, giúp đỡ chính mình và mọi người xung quanh.

Tự tin vào bản thân

Rất nhiều người hiện không còn nhiều niềm tin vào chính bản thân mình, điều này khiến cuộc sống của họ bị xáo trộn, cũng như rất khó kiểm soát những hỉ, nộ, ái, ố của chính mình.

Vậy nên, thay vì tự gây áp lực cho bản thân thì hãy sống và luôn tin vào bản thân mình. Khi có tự tin, chúng ta mới có thể học cách kiểm soát những cảm xúc của mình một cách tốt nhất.

Kiểm soát "hỉ nộ ái ố" để những cảm xúc tiêu cực không có cơ hội bùng nổ - Ảnh: Internet

Linh hoạt và khéo léo trong cách sử dụng ngôn từ

Sử dụng ngôn từ một cách linh hoạt và khéo léo sẽ giúp bạn có thể tự điều khiển cảm xúc cá nhân và cảm xúc người khác trong một cuộc trò chuyện.

Ngừng than vãn, hạn chế dùng những từ ngữ mang tính tiêu cực vì nó dễ kéo cảm xúc của bạn và những người khác đi xuống. Sử dụng những ngôn từ tích cực giúp ích rất nhiều trong việc kiềm chế cảm xúc, cũng như nhìn nhận đời sống với góc nhìn tích cực hơn.

Làm việc hết sức mình

Hãy cố gắng làm việc hết mình, không ngừng nỗ lực để tiến về phía trước. Trong quá trình này, bạn sẽ gặp những lời chỉ trích, phàn nàn khiến bạn khó chịu, tuy nhiên nếu bạn giữ được tâm thế lạc quan nghĩa là bạn vẫn đang kiểm soát rất tốt những hỉ, nộ, ái, ố bên trong mình ở ngưỡng an toàn.

Tạo niềm vui cho mọi người

Khi bạn giúp đỡ người khác, tạo niềm vui cho họ thì chính bạn cũng sẽ tìm thấy được niềm động lực cho bản thân mình. Đồng thời những cảm xúc tiêu cực cũng sẽ dần biến mất.

Xem thêm:
Phiến diện là gì? Cách thay đổi tư duy phiến diện
Lắng nghe là gì? Chinh phục nghệ thuật lắng nghe để hoàn thiện bản thân
Nhạy cảm là gì? Ý nghĩa của sự nhạy cảm trong cuộc sống

Status, câu nói hay về hỉ nộ ái ố

“Hỉ nộ ái ố” là những cảm xúc chúng ta sẽ không thể nào tránh được, chỉ có cách kiểm soát chúng thì ta mới có được cuộc sống tốt đẹp, bình an cả thân và tâm. Cùng đến với những status, câu nói hay về hỉ nộ ái ố dưới đây để cân bằng cảm xúc chính mình.

1. Đã quen đem hỉ, nộ, ái, ố hòa vào trong lớp phấn son. Hát mãi những câu chuyện cũ thì đã sao? Có thành xương trắng, tro tàn thì vẫn là ta.

2. Chúng ta đau khổ là vì chúng ta đã mất đi khả năng chấp nhận. Khi chúng ta bước chân vào cuộc đời này thì phải học cách tập chấp nhận những điều bất như ý xảy ra. Chỉ khi chấp nhận hết thảy mọi hỉ nộ ái ố, con người ta mới có thể tìm được sự an yên trong tâm hồn.

3. Khi cảm nhận được nỗi đau nghĩa là mình còn đang được sống. Con người phải trải qua đầy đủ hỉ, nộ, ái, ố thì mới gọi là đáng sống.

4. Thực ra có lúc tôi cảm thấy, hỉ, nộ, ái, ố của con người giống như một đóa hoa. Cậu mở mắt ra nhìn nó, nó sẽ tồn tại, cậu nhắm mắt lại, cũng có thể hoàn toàn có thể xem nó là hư vô. Nghĩ như vậy thì có thể thư thái, cố cấp quá cũng không cần thiết.

5. Bao nhiêu hỉ, nộ, ái, ố cũng ta chung quy cũng chỉ vì một người mà biểu lộ.

Status, câu nói hay về "hỉ nộ ái ố" đời người - Ảnh: Internet

6. Hỉ, nộ, ái, ố là chuyện thường tình nhưng chỉ mong niềm vui sẽ đến nhiều hơn.

7. Phiền não của con người thường xoay quanh 12 chữ:
Buông không đành
Nghĩ không thông
Nhìn không thấu
Quên không được.

8. Phàm là con người thì sẽ có hỉ nộ ái ố, không ai có thể làm vừa lòng thiên hạ, cũng không ai có thể yêu quý tất cả mọi người. Nếu có thể hòa hợp với một người mình không ưa lắm, thì bạn không phải là thánh nhân đâu, mà chỉ đang "thảo mai", không phải là chính mình. - Trích Chỉ cần bạn sống tốt, trời xanh tự an bài

9. Hỉ nộ là bạn, ái ố cũng là bạn, đời này đều do một mình bạn làm chủ. Không vì năm tháng rộng dài mà u sầu, không vì người dưng vô tình mà tổn thương. - Trích Hôm nay em có ổn không?

10. Phải trải qua thời gian và chứng kiến đầy đủ hỉ nộ ái ố của một người, chúng ta mới hiểu hết được họ là người như thế nào. Nên từ xã giao đến thân mật, đừng vội kết luận, cũng đừng vội thất vọng. Ai cũng sẽ phải là con tắc kè để sống mà không bị đời quật ngã mà thôi. - Trích Lớn đi thôi cho kịp cuộc đời

Trên đây là những giải thích cơ bản nhất về hỉ nộ ái ố là gì. Điều quan trọng nhất vẫn là bạn cần phải hiểu rõ về những cảm xúc mình đã trải qua, chỉ khi hiểu rõ được bản chất của “hỉ nộ ái ố” thì bạn mới có thể kiểm soát chúng một cách tốt nhất.

Đừng quên theo dõi VOH Thường thức để cập nhật liên tục những kiến thức mới nhất, hấp dẫn nhất.