Hồi quang phản chiếu là một hiện tượng bí ẩn mà giới khoa học dành nhiều thời gian nghiên cứu. Theo đó, một số người đột nhiên trở nên minh mẫn, khỏe mạnh và nói chuyện rành mạch sau một thời gian ốm nặng rồi qua đời chỉ vài tiếng sau đó.
Đầu tiên, cần phải hiểu rõ cụm từ " hồi quang phản chiếu" được bắt nguồn từ kinh Phật. Trong đó, chữ “hồi” là quay lại, “quang” là ánh sáng, “phản” là trở lại, “chiếu” là soi sáng. Theo đó, “Hồi quang phản chiếu” là quay ánh sáng trở lại, soi rọi chính mình.
Ngọn nến khi chỉ còn là một khối sáp rất nhỏ, trước khi tắt hẳn thường bùng cháy mạnh nhất, tạo nên ngọn lửa cao nhất, sáng nhất. Điều này dường như cũng ứng với cả con người, khi nhiều người cho biết đã chứng kiến những người xung quanh mình trước khi bước qua lằn ranh sinh tử, như thể cây nến cháy bùng lên lần cuối, cũng trở nên đặc biệt khỏe mạnh và minh mẫn. Người bệnh khi này có thể bỗng nhiên nói to, tỉnh táo dặn dò hoặc muốn ăn, thèm uống.
Các giả thiết về hồi quang phản chiếu
Để giải thích cho hiện tượng kỳ lạ này, có giả thiết cho rằng khi một người chuẩn bị qua đời là bước sang thế giới khác, linh hồn của người đó sẽ rút dần khỏi thể xác, từ chân, bụng, tay, cuối cùng là trái tim và trí não. Khi trí não nhẹ nhàng, an yên, không còn bị ảnh hưởng của vật chất, người đó có thể trở nên tỉnh táo và mạnh mẽ đặc biệt.
Lý giải theo hướng thiên về tinh thần, nhiều người cho rằng khi chuẩn bị bước sang thế giới khác, linh hồn của một người sẽ rút dần khỏi thể xác, từ chân, bụng, tay, cuối cùng là trái tim và trí não. Và khi trí não nhẹ nhàng, an yên, không còn bị ảnh hưởng của vật chất, người đó có thể trở nên tỉnh táo và mạnh mẽ đặc biệt, như thấy cuộc đời mình tái dựng lại. Có người khác lại giải thích về mặt tình cảm, rằng sắp chết là lúc con người ta khao khát sự sống nhất và muốn tạo những kỷ niệm vui vẻ cuối cùng với người thân. Những điều này có đúng hay không thì chưa ai biết được, có đáng tin hay không thì còn tùy vào quan niệm và sự chấp nhận của mỗi người.
Khoa học cũng ghi nhận hiện tượng này, dù thật sự vẫn còn rất mơ hồ - về cả cơ sở lẫn khả năng chứng minh, lý giải. Một số chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng một người sắp chết do hôn mê, bệnh nặng… thường đã trải qua nhiều ngày trong trạng thái bất động, hầu như không có hoạt động, và điều đó giúp cơ thể được nghỉ ngơi, “tích cóp” năng lượng. Phần năng lượng này tuy rất nhỏ nhưng vẫn là đáng kể so với tình trạng trước đó, và có thể được xem như một sự hồi phục, cải thiện rõ rệt. Nhờ đó, người này có thể tương tác với những người xung quanh, thậm chí ăn uống và đi lại.
Giải thuyết khác cũng được đưa ra với những người có vấn đề ở não, chẳng hạn tai biến hoặc có khối u trong não: Người này thường cũng ở trạng thái bất động vài ngày, không tiếp nhận thêm dịch vào cơ thể, và do đó giảm sưng ở não; và do giảm sưng nên người này có thể tỉnh táo hơn, tuy rằng sẽ lịm đi nhanh chóng do bệnh vẫn phát triển.
Thay vì “hồi quang phản chiếu”, các nhà nghiên cứu phương Tây gọi hiện tượng này là “Cái chết của Ehmer”, theo tên một trường hợp điển hình. Anna Katharina Ehmer (1895-1922) là một phụ nữ Đức, trong số các bệnh nhân tại bệnh viện tâm thần Hephata thì là người bị khuyết tật tâm thần nặng nhất. Cô hầu như không nói được, không nhận biết được ngày đêm và hiếm khi được nhận thấy chú ý đến môi trường xung quanh. Tuy nhiên, vào ngày Ehmer qua đời, mọi thứ đều thay đổi. Các bác sỹ và nhân viên đều không thể tin nổi khi Ehmer cất tiếng hát, trong đến nửa tiếng đồng hồ, khuôn mặt từ vẻ đờ đẫn quen thuộc chuyển thành sinh động, cao thoát, trước khi lặng lẽ ra đi và khiến tất cả những người chứng kiến đều xúc động.
Hồi quang phản chiếu có thật hay không?
Khoa học cũng ghi nhận hiện tượng “hồi quang phản chiếu”, dù thật sự vẫn còn rất mơ hồ - về cả cơ sở lẫn khả năng chứng minh, lý giải. Kết quả nghiên cứu của một nhóm khoa học cho thấy trong số 227 bệnh nhân sa sút trí tuệ được theo dõi, khoảng 10% cho thấy có sự sáng suốt hơn hẳn ở giai đoạn cuối đời.
Từ việc đánh giá tài liệu của mình, nhà nghiên cứu đã báo cáo rằng khoảng 84% những người trải nghiệm sự sáng suốt ở giai đoạn cuối sẽ đi đến cái chết nhanh hơn trong vòng một tuần, và 42% số người còn lại qua đời vào chính ngày xảy ra hiện tượng. Vậy làm thế nào một bộ não bị phá hủy bởi bệnh tật trong nhiều năm lại trở nên sáng suốt lúc cận kề cái chết?
Nhà nghiên cứu đưa ra ví dụ về một phụ nữ 91 tuổi bị bệnh Alzheimer. Trong suốt 15 năm, người phụ nữ này đã rơi vào tình trạng vô thức và không nhận ra con gái hay bất cứ ai. Vào một buổi tối, bà bắt đầu trò chuyện rất thân tình với con gái. Bà nói về nỗi sợ chết, những khó khăn mà bà đã trải qua với gia đình. Và vài giờ sau đó, bà đã qua đời.
Từ trường hợp trên, đã xuất hiện nhiều giả thiết về cả mặt tâm linh và khoa học xoay quanh hiện tượng “hồi quang phản chiếu”, nhưng vẫn không đủ thông tin để xác định một cơ chế dứt khoát.
Đến nay, câu trả lời cho hiện tượng “hồi quang phản chiếu” vẫn còn bỏ ngỏ. Một số triết gia và nhà thần học đã đưa ra giả thuyết rằng ý thức của con người nằm ngoài phạm vi hoạt động của bộ não. Ý tưởng này đã được đề xuất như một lời giải thích cho những trải nghiệm cận tử.
Các nhà khoa học tuy phản đối giả thuyết trên nhưng cho đến nay vẫn chưa thật sự giải mã được bí ẩn của những hiện tượng bất thường này.
QT (SHTT)