Sòng phẳng là khái niệm bình dân từ lâu đời, mà có lẽ trong Nam ngoài Bắc đều dùng và đều hiểu. Sòng là nơi để chơi cờ bạc, phẳng là bằng phẳng, cào bằng. Hàm ý vô cuộc chơi là phải chơi công bằng, không ăn gian ăn lận, không lừa gạt, không dùng thủ đoạn xấu, chiêu trò bẩn để thắng đối phương, không ỷ thế mạnh chèn ép người yếu, nói theo ngôn ngữ hiện đại là “công bằng,” “fairplay.”
Khái niệm sòng phẳng hiện nay áp dụng mở rộng, không phải chỉ trong sòng bạc, mà trong tất cả mọi mặt đời sống xã hội. Trong tất cả các mối quan hệ như: bạn bè, anh em, gia đình, vợ chồng, kinh doanh, công vụ, công quyền, công dân… đều cần phải sòng phẳng. Nếu một bên luôn luôn phải có nghĩa vụ với bên kia, một bên chỉ có quyền lợi mà không có nghĩa vụ ngược lại, thì đó là không sòng phẳng, không công bằng. Việc lợi dụng tình cảm, tình thân để chèn ép người khác nhằm thủ lợi cho mình luôn làm cho đối phương cảm thấy không được tôn trọng, bị đè nén cảm xúc, đến một lúc nào đó sự đè nén bùng nổ thì hậu quả thật không lường.
Tuy nhiên, rất nhiều người Việt không chịu hành xử sòng phẳng, lý tính như người Tây, cứ ỷ y vào hai chữ “tình nghĩa,” “ruột thịt” nên thường xảy ra những vụ án rất đau lòng, và không thể cứu vãn được hậu quả.
Mới ngày 28 Tháng Tám vừa rồi, Tòa án ở Bexar County, Texas đã xử một vụ giết người mà nạn nhân là anh rể của bị cáo. Nguyên nhân là bị cáo Nguyễn Tuấn Kiệt (42 tuổi) bắn chết anh rể Ryan Võ (46 tuổi) vì tranh chấp tài chánh của tiệm nails Cozy Nails Lounge. Ông Kiệt nói rằng đã đưa chị gái 20 ngàn Mỹ kim hùn vốn để được chia cổ tức. Ông Ryan Võ thì cho rằng ông Kiệt không hùn vốn nên không có quyền quyết định chuyện kinh doanh và không chia tiền lời, còn ông Kiệt thì muốn đòi lại tiền của mình và rút lui. Hai bên tranh cãi dẫn tới ông Kiệt rút súng bắn ông Ryan Võ chết trước cửa tiệm. Lời khai những người có liên quan trong gia đình mâu thuẫn nhau lung tung. Cuối cùng, Bồi Thẩm Ðoàn tuyên phạt ông Kiệt 15 năm tù giam tội giết người không có dự mưu.
Vậy là gia đình tan nát, chồng chết, em trai đi tù, con gái (vợ ông Ryan Võ) mâu thuẫn với mẹ ruột và anh trai. Nguyên nhân chỉ vì ngay từ đầu không sòng phẳng rõ ràng trong chuyện tiền bạc. Giá như việc hùn vốn, thỏa thuận chia cổ phần, cổ tức giữa ông Kiệt và chị ruột của ông, các bên đừng ỷ lại vào mối quan hệ tình thân gia đình, mà lập thành văn bản đàng hoàng đúng luật. Ông Ryan Võ, nếu muốn, cũng không thể cãi ngang với em vợ được. Thì mọi người đã không xảy ra tranh chấp, tức giận nhau đến mức không thể kềm chế mà gây nên án mạng. Thật là tang thương.
Cách đây vài ngày, một vụ đụng xe xảy ra ở một ngã tư nhỏ gần chùa Ðiều Ngự, thành phố Westminster, quận Cam, làm một chiếc Sedan màu trắng (có vẻ rất mới) bị nát phần đầu bên trái (phía ghế lái,) và một chiếc motorcycle (cũng có vẻ rất mới) ốc ác mảnh vụn bị văng tứ tung trên mặt đường. May mắn hai người lái xe không ai bị thương. Một cư dân địa phương đã chứng kiến, và quay video vụ cãi vã đăng lên YouTube. Theo nội dung tranh cãi của hai người lái xe và các nhân chứng, thì người phụ nữ đứng tuổi đi theo hướng thẳng đã không dừng xe ở STOP sign (mà đúng ra bà này phải dừng,) để đến lượt người thanh niên mặc áo trắng lái motorcycle quẹo trái, làm cho hai xe đụng nhau rất mạnh. Người phụ nữ luôn miệng nói lia lịa, nói lấn át cả nhân viên cảnh sát, hứa hẹn với người thanh niên áo trắng rằng “sẽ bồi thường,” “bao nhiêu tiền cũng được,” nhưng không đưa ra bằng lái xe. Bà này nói rằng vì bị bịnh ung thư nên DMV không cấp bằng lái. Nhiều người bình luận nói rằng thiệt hại của xe motorcycle cũng khoảng từ 10 ngàn Mỹ kim trở lên. Tất nhiên, cảnh sát thành phố Westminster sẽ căn cứ luật mà làm việc với người không có bằng lái mà lái xe gây tai nạn.
Người phụ nữ gốc Việt không bằng lái, lái xe gây tai nạn, ảnh chụp màn hình từ video YouTube
Video chỉ hơn 13 phút, cho đến khi đoạn video clip chấm dứt thì câu chuyện vẫn chưa ngã ngũ. Tại thời điểm tôi coi hôm qua, đã có hơn 1,500 bình luận bên dưới video của người Việt ở hải ngoại lẫn quốc nội. Tôi bỏ ra hơn một tiếng đồng hồ ngồi kiên nhẫn đọc hết tất cả bình luận để xem người ta nghĩ gì, mỗi người có cách xử lý thế nào trong trường hợp này.
Rất nhiều người vô bình luận chửi bới anh thanh niên là “vô đạo đức,” “sống không có tình người,” “làm khó,” “không biết nhường nhịn phụ nữ,” “không biết để đức cho con cháu,” bla bla… Cá biệt còn có người rủa anh thanh niên này “mai mốt cũng bị xe đụng chết” “chết cả nhà”… Trời ơi, ghê quá!
Tuy nhiên, phần lớn bình luận đều khuyên người thanh niên áo trắng để cảnh sát giải quyết, chớ không có bằng lái, không giấy tờ gì hết thì lấy căn cứ đâu mà đòi bảo hiểm bồi thường tiền sửa xe. Nhiều người kể rằng đừng nên nghe đối phương năn nỉ mà xiêu lòng, xong rồi họ không bồi thường, họ nói “Tôi đụng anh hồi nào?” thì lấy gì mà cãi lại. Có người kể rằng chính người đó bị kiện ngược lại “hit and run,” may mắn là lấy được bằng cớ từ camera gần đó nên mới không bị oan. Trường hợp “nói ngược” này thì chính bạn tôi là nạn nhân và tôi là nhân chứng. Bạn tôi bị một nữ tài xế (khoảng 40 tuổi) lái xe cùng chiều chạy lấn đường bất thình lình và đâm vô bên phải đầu xe bạn tôi, tức phía ghế hành khách. Trên xe họ có nữ tài xế, một bà già, hai cô gái. Bà già và tài xế lập tức gào ầm lên nói xe chúng tôi đụng họ và đòi bồi thường. Tới khi tôi chỉ dashcam trên xe và nói: “Không cần cãi, xe tôi có dashcam,” thì họ mới thôi hùng hổ và xuống nước nhỏ, nào là “Ðồng hương Việt Nam với nhau thì phải thông cảm cho nhau,” “Sống phải có tình nghĩa” v.v. Ðồng thời, họ dứt khoát không chịu đưa ra giấy tờ xe. Bạn tôi gọi điện thoại báo cảnh sát rằng bị đụng xe nhưng người gây tai nạn không chịu đưa giấy tờ nên nghi là xe trộm cắp. Họ nghe vậy mới vội vàng lấy giấy tờ ra đưa tôi chụp hình lại. Hóa ra bảo hiểm xe của họ đã hết hạn (giống như không có bảo hiểm.) Người chồng nữ tài xế chạy tới cũng năn nỉ ngọt nhạt và hứa hẹn ngày hôm sau cùng bạn tôi đi sửa xe. Bạn tôi đồng ý, không gọi cảnh sát nữa. Oái oăm hơn, qua hôm sau, chồng nữ tài xế gọi điện thoại lại chửi bạn tôi một tràng đủ thứ rồi cúp điện thoại luôn. Bạn tôi nhờ luật sư làm hồ sơ kiện họ ra tòa đòi bồi thường, cảnh sát không tống đạt được cho họ thư thông báo của tòa án vì họ đã ngay lập tức chuyển nơi ở khác và cảnh sát địa phương không tìm được, địa chỉ trên bằng lái xe là nhà họ thuê. Tôi vẫn còn giữ tất cả video, ảnh chụp vụ đụng xe, ảnh chụp giấy tờ xe, bằng lái xe của nữ tài xế kia (quê ở một tỉnh miền Trung, Việt Nam.)
Ðúng luật, ngoài việc sửa xe bị hư, thì bên có lỗi (hoặc bảo hiểm của họ) phải trả tiền mướn xe, mua bảo hiểm (cho xe mướn) để người bị hại sử dụng trong thời gian chờ đợi sửa xe xong.
Người Việt cứ hay nặng tình cảm mà bỏ qua lý trí, tình là tình còn luật là luật, cứ giấy tờ minh bạch, sòng phẳng ngay từ đầu, “Mất lòng trước đặng lòng sau” là cách tốt nhất, để không phải ôm thiệt hại oan ức về mình.
TPT